In juni bezocht Willemieke het slot van Utrecht manifest, het einde van de 10-jarige zoektocht / ontdekkingsreis naar de essentie van Social Design. Op de website vind je een prachtige samenvatting van wat er die dag gezegd en gedaan is. Hieronder haar versie.
Guy Julier bijtte het spits af, en stelde de vraag: ‘where is the social in social design’? Hij vertelde over the ‘old’ social en the ‘new’ social en het combineren van deze twee.
Ik dacht na over de sociale plekken van vroeger, een boom op het plein, of een bankje waar men verzamelde. Open plekken waar men elkaar kon ontmoeten. Tegenwoordig worden deze plekken digitaal gefaciliteerd. Ik vraag me af, kan hierin gecombineerd worden? Fysiek en digitaal? Wat zal dat opleveren?
Bas Heijne betrad het podium, en met zijn woorden zette hij me aan het denken. Hij vertelde over het programma ‘De volmaakte mens‘ waarin hij zoekt naar de toekomst van onze soort.
‘Het ware ik bestaat niet’ ‘Je kunt jezelf niet kwijtraken, want er is geen zelf’. Waren uitspraken waar hij mee startte. hij stelde de vraag: kan een mens zonder het idee menselijk te zijn?
Kan dat eigenlijk, vroeg ik me af?
Veel tijd om na te denken was er niet. Heijne stelde de vraag: wat is eigenlijk een goede samenleving? Of, wat is goed voor de samenleving? Dat is nogal een verschil. Het hebben van een idee van een mens, en van een samenleving is een noodzaak om er iets mee te kunnen doen. We hebben een nieuwe stap in de evolutietheorie gezet. Het idee van een samenleving hoeft niet op de schroothoop.
Het bracht me op verschillende vragen voor ons onderzoek Jouw zorg is mij een zorg. Als je vormgever bent van jezelf, hoe zit het dan met jouw netwerk? Kan je die ook vormgeven? Hoe zorg je ervoor dat een samenleving samen voor elkaar zorgt? Of is dit niet de essentie? Wat is ‘samen leven’ eigenijk?
Verschillende designiconen werden geïnterviewd. Architect Herman Hertzberger benoemde dat ‘de mens’ niet bestaat. Dan creëer je weer afstand. Het is niet: hier ben ik, en dáár is dé mens. Niemand heeft gezegd: deze plinten zijn voor de mens. Ze worden gewoon gebruikt.
Toen architect Kristian Koreman zijn visie vertelde over ‘een plek’ en dat de betekenis van plek is veranderd, reageerde Hertzberger hierop. Het idee van een tafel blijft. De plek is waar het gebeurd. Het organiseren van een plek. Koreman: “Maar er komt iets bij, via andere media. Daardoor veranderd het idee van een plek. Een plek en een plaats vallen niet langer meer samen.”
Nog meer interviews volgden. Heel groot schreef ik een tekst in mijn notitieboekje, nu niet meer wetende wie het zei: Het gaat om het hebben van een gevoeligheid, om je tot die problemen te kunnen verhouden.
Voor mij is dat een belangrijk element van een sociaal ontwerper. Die gevoeligheid zorgt ervoor dat je je helemaal kunt verdiepen in het onderwerp/mens/probleem. En vervolgens de rol als ontwerper creëert afstand, waardoor je op een hele nieuwe manier naar het probleem kunt kijken, en zo met nieuwe oplossingen kunt komen.
Het einde van de dag naderde, Harm Scheltens nam de microfoon, en vertelde over de 10 jaar die voorbij waren gegaan, over de opbrengsten. ‘Het begin van een zoektocht is altijd onzeker, maar na 10 jaar terugblikken zal altijd wat opleveren’.
Hij eindigde door ons allen erfgenaam te maken van het manifest, en liep de 10 stellingen door:
zoek verbinding met de samenleving, ontwerp sociaal, handel duurzaam, verbind ethiek en esthetiek, streef naar betrokkenheid, wees kritisch, wees transparant, wees dienstbaar en bescheiden , wees volhardend radicaal, neem samen verantwoordelijkheid.
Het was een prachtige dag, met veel interessante mensen, bijzondere verhalen, en een plek waarbij iedereen wist wat ik bedoelde als ik zei: ‘Ik ben social designer’.
deze blog verscheen eerder op echterontwerp.nl
